In 1999 verscheen een rapport van de Registratiekamer, het huidige College Bescherming Persoonsgegevens over biometrie. Het was de bedoeling dat biometrie in het nieuwe paspoort zou worden gebruikt. De Registratiekamer had geen bezwaren tegen het gebruik in het paspoort maar wel tegen centrale opslag in een database. In 2001 nam het kabinet Kok de beslissing over de opname van biometrische gegevens in het paspoort. Die gegevens zouden niet centraal worden opgeslagen.

Het Kabinet Balkenende had echter in het kader van 'terrorismebestrijding', andere bedoelingen. Kort nadat de identificatieplicht was ingevoerd, kondigde het kabinet op 24 januari 2005 in een brief aan de Tweede Kamer aan, één databank op te zetten met alle data van paspoorten, inclusief foto en vingerafdrukken. Dit betekent dat iedereen die (uiterlijk vanaf augustus 2006) een nieuw paspoort of identiteitskaart aanvraagt, in dit systeem wordt opgenomen en voortaan ook zonder paspoort geïdentificeerd kan worden. Daardoor ontstaat bovendien de mogelijkheid alle burgers die met hun pasfoto in een database geregistreerd zijn, te volgen door cameratoezicht. Dit betekent niet alleen een inbreuk op de privacy, aan deze techniek zijn ook grote risico's verbonden vanwege de grote foutmarge (ongeveer 10%) van personen die ten onrechte als iemand anders geidentificeerd worden of van personen (naar wie men mogelijk op zoek is) die door het systeem niet worden herkend.

De regering suggereert in de brief dat er Europese koppelingen tussen nationale systemen moeten komen, om de inzet van de databanken nog effectiever te maken.

In december 2004 werd onder Nederlands voorzitterschap een beslissing genomen om biometrie in het paspoort op te nemen. Dit is vastgelegd in de verordening "betreffende normen voor de veiligheidskenmerken van en biometrische gegevens in door de lidstaten afgegeven paspoorten en reisdocumenten" ((EG) nr 2252/2004 van 29 december 2004). Het Europees Parlement heeft toen een standpunt ingenomen tegen centrale opslag van biometrische gegevens, gezien de grote kans op misbruik. Dit standpunt is echter door de verantwoordelijke EU ministers genegeerd. In Duitsland waar het biometrisch paspoort in november 2005 is ingevoerd ziet men vooralsnog af van centrale opslag. Nederland en Groot Brittannie hebben andere plannen. In Groot Brittannie wil men een grootschalig registratie systeem en een grenscontrole systeem opzetten vergelijkbaar met het Visa Waiver Program in Amerika. Burgerrechtorganisaties zoals Privacy International en European Digital Rights hebben hun verontrusting uitgesproken over deze ontwikkeling.

Volgens Informaticus Bart Jacobs van de Radboud Universiteit Nijmegen is een centrale paspoort databank een potentiële bron van problemen, omdat deze een geliefd doelwit van criminele hackers zal worden, wat grootschalige identiteitsdiefstal mogelijk maakt. Een databank zou alleen zin hebben als de chip in het paspoort het begeeft. Zijn collega Jaap-Henk Hoepman wijst op een ander gevaar. Zo zou het slechts een kwestie van tijd zijn voordat de politie inzage in de database krijgt om vingerafdrukken te zoeken.

De ministers Donner en Remkes willen een informatiestructuur creëren om online identiteiten te kunnen verifiëren, in het bijzonder van mensen die geen paspoort dragen. Dit zou een bijdrage leveren aan de handhaving van de identificatieplicht en aan de opsporing van illegalen en terroristen.

Pasfoto's en vingerafdrukken geven geen informatie over potentiële terroristische of criminele activiteiten. Zg. illegalen zijn er voor de overheid in twee categorieën; personen die ooit een asielaanvraag hebben ingediend en dus al met vingerafdruk zijn geregistreerd en personen die geen asiel hebben aangevraagd en dus voor het systeem onbekend zijn. Dit zegt echter niets over iemands schuld of onschuld. Het valt dan ook niet in te zien dat de toevoeging van de vingerafdrukken van miljoenen Nederlanders een zinnige bijdrage is aan de opsporing van terroristen of illegalen. De foutmarge bij vingerbiometrie van ongeveer 5% en bij de gelaatscan van 10%, brengt bovendien grote risico's met zich mee. Dit systeem waarbij we voortdurend onze onschuld moeten aantonen en waarbij bovendien onze pasfoto's en vingerafdrukken buiten ons medeweten gebruikt dreigen te worden, is dan ook volstrekt disproportioneel en een zeer ernstige bedreiging van de privacy van iedereen.

Het ligt voor de hand dat het systeem in werkelijkheid een ander doel dient nl. uitsluiting van mensen die hier illegaal verblijven en de mogelijkheden van controle op gewone burgers te vergroten. Het elektronische overheidsloket waar we ons in de toekomst mogen (moeten!) melden met vingerafdruk sluit hier perfect bij aan.

EU ministerraad zet parlement onder druk over biometrie in paspoorten

Spoedstemming over biometrie in Europees Parlement

Databank vingerafdrukken alle Nederlanders

Brief 24 januari 2005 aan de Tweede Kamer

Invoering biometrisch paspoort in fasen

Biometrische gegevens niet centraal opslaan

Het Europese Visum Informatiesysteem Bron Stelling.nl/kleintje

Centrale opslag creëert een infrastructuur met potentieel zeer ernstige privacy-bedreigingen. Meer op www.bigbrotherawards.nl